We vinden trainen en ontwikkelen allemaal belangrijk. Steeds meer bedrijven investeren dan ook hierin. Tegelijkertijd zien we dat in tijden van financiële krapte of zoals nu met Corona, trainen en opleiden vaak als eerste van de strategische agenda geschrapt wordt. En dat is pas echt zonde van de investering, zowel in financiële zin als richting motivatie van medewerkers. Daarnaast komt het ook vaak voor dat managers en medewerkers roepen: dat hebben we allemaal al een keer geprobeerd, we hebben al een dag getraind, dat werkt toch niet! Het misverstand wat hier speelt is de perceptie dat je met een dag training wonderen kunt verrichten!
Onderscheid tussen vaardigheidstrainingen en trainingen gericht op gedragsverandering.
Het eerste wat belangrijk is, is om een onderscheid te maken tussen een vaardigheidstraining en een training gericht op gedragsverandering. Daar zitten grote verschillen tussen. Een vaardigheidstraining is bedoeld om de deelnemer een specifieke vaardigheid aan te leren, bijvoorbeeld het leren werken met een nieuw ict-systeem. Dit is het aanleren van een vaardigheid die onmisbaar is voor een functie. De deelnemer krijgt dan praktische methodes aangereikt die vaak ook onmiddellijk toepasbaar zijn in de praktijk. Een gedragstraining is specifiek gericht op het ontwikkelen van een bepaald gewenst gedrag, bijvoorbeeld beter luisteren naar klanten of beter leidinggeven. Een gedragsverandering is ook niet meteen zichtbaar, dit vergt meer tijd en kan niet alleen met een training tot stand gebracht worden. Wanneer beide doelen door elkaar gehaald worden is de kans groot dat een training niet effectief is. Hoewel er vaak ook gebruik gemaakt wordt van methodes die hun ‘succes’ hebben bewezen in de praktijk (“de 5 stappen tot succesvol leidinggeven”), is de inhoud hiervan niet meteen een garantie voor succesvol gedrag. Individueel gedrag is namelijk niet zo makkelijk te veranderen, zeker niet wanneer je alleen werkt met het trainen van vaardigheden of kennis. Bijvoorbeeld: stel ik geef jouw het theorieboek over autorijden en je krijgt de autosleutels zo gauw je dit boek uit hebt. We weten allemaal dat je dan nog niet in staat bent om weg te rijden, daarvoor is meer nodig. Een vaardigheids- en gedragstraining moeten dus altijd op maat zijn, aansluiten op de behoefte van deelnemers en aansluiten bij hun realiteit.
Analyse van de ontwikkelbehoefte
Bij de start is een goede analyse van de opleidingsvraag nodig. Sluit de perceptie van degene die de opdracht geeft aan bij de beleving van de deelnemers? Een monteur in de buitendienst heeft een ander beleving bij bijvoorbeeld communicatieve vaardigheden dan een verzorgende in een zorgcentrum. Sluit de training aan bij de dagelijkse praktijk van de doelgroep? En bij reeds aanwezige talenten en kwaliteiten van de deelnemers? Dit levert minder weerstand en belemmering op dan wanneer er alleen een focus is op datgene wat niet goed gaat. Het gehele programma, de werkvormen en de omgeving moeten passen bij de realiteit en beleving van de deelnemers.
Goed leiderschap
Als leider kijk je verder dan ontwikkelen alleen; misschien is het ook nodig om structuren, systemen of hulpmiddelen aan te passen. Of moet er bijvoorbeeld binnen het management iets in houding aangepast worden. Stel dat er binnen de organisatie een sterk hiërarchische cultuur heerst en je wilt nu dat medewerkers steviger en assertiever optreden, dan vraagt dit om een andere houding van en benadering door managers. Anders loop je de kans dat het nieuwe, assertieve gedrag, in de kiem gesmoord wordt. Een organisatie en de individuen daarin vormen een systeem, als je daarin iets wilt veranderen, is het belangrijk dat het hele systeem meebeweegt en de verandering ondersteunt. In dit voorbeeld heeft dan dus zowel het management als de medewerkers iets te leren.
Borging
En wat doe je na de training als iedereen weer over gaat naar de ‘waan van de dag’? Het begint uiteraard met persoonlijke motivatie: ben je bereid om te leren of was je gestuurd door de baas? Belangrijk is dat deelnemers direct de mogelijkheid krijgen om het geleerde in de praktijk toe te passen. Als je naar muziekles gaat en je oefent daarna niet meer, dan is het zinloos. Als leider dien je dus ruimte te bieden om te kunnen leren en toepassen; het kunnen experimenteren met nieuwe vaardigheden, houding en inzicht. Dit betekent ook ruimte om fouten te mogen maken en daarvan te leren. Aandacht en coaching zijn hierbij cruciaal. Hoe beter de borging plaats vindt, hoe meer rendement dit oplevert. Dit vraagt om aansluiting bij de dagelijkse praktijk, processen en bedrijfsvoering. Bijvoorbeeld zaken structureel op de agenda van het werkoverleg, terug laten komen in individuele gesprekken, opnemen in persoonlijke en teamontwikkelingsplannen, structureel borgen binnen het strategisch opleidingsprogramma, intervisie, terugkomdagen etc.
Waarom is nieuw gedrag leren zo moeilijk
Het aanleren van nieuwe vaardigheden en gedrag is nog niet zo makkelijk. Dit heeft te maken met de werking van ons brein. Oud en bekend gedrag zijn in feite ‘ingesleten paden’ in ons brein. Van nature zoekt ons brein naar bekende patronen en de ‘makkelijkste weg’. Daarom is het zo lastig om iets nieuws aan te leren, ons brein valt namelijk automatisch terug op de bekende patronen en ingesleten paden. Het brein heeft een hele tijd nodig om nieuwe paden en patronen te creëren. Om nieuw gedrag aan te leren is het dus van belang om eerst bewust te worden van datgene wat je wilt veranderen, het ‘aha-moment’; de wil vanuit bewustwording. Dan je eerste positieve ervaringen opdoen met het nieuwe gedrag, dit sterkt je in het doorzetten en maakt je vaardiger. Dit vraagt dus om structureel oefenen voor een langere periode. En dit geeft ook meteen aan waarom een eenmalige training niet effectief is. Wel kan een eendaagse training de functie hebben van een kick-off, waarbij het brein ‘wakker geschud’ wordt voor het komende traject. Echt effect bereik je pas door het geleerde te gaan toepassen in de praktijk, zodat er nieuwe patronen inslijten.
Als je wilt weten hoe trainen op de juiste wijze voor jouw organisatie toegepast kan worden, bel of mail me, dan bespreken we bij een kop koffie de mogelijkheden.
